ISISHWANKATHELO

I-Antimatter iphenjelelwa ngumxhuzulane ngendlela efanayo ne-matter 

Matter iphantsi komtsalane womxhuzulane. Ulwalamano oluqhelekileyo luka-Einstein lwaluqikelele ukuba i-antimatter nayo kufuneka iwele eMhlabeni ngendlela efanayo. Nangona kunjalo, akukho bungqina bokulinga ngokuthe ngqo ukuza kuthi ga ngoku ukubonisa oko. Uvavanyo lwe-ALPHA eCERN luvavanyo lokuqala oluthe ngqo oluye lwabona isiphumo se bekukubi kwintshukumo ye-antimatter. Izinto ezifunyanisiweyo zikhuphe 'i-antigravity' ecekisekayo kwaye zibambe oko bekukubi iimpembelelo kungakhathaliseki kunye ne-antimatter ngendlela efanayo. Kwaphawulwa ukuba iiathom ze-antihydrogen (i-positron ukujikeleza i-antiproton) yawela emhlabeni ngendlela efanayo neeathom zehydrogen.  

I-Antimatter yenziwe nge-antiparticles (i-positrons, i-antiprotons kunye ne-antinutrons zi-antiparticles ze-electron, iiprotoni kunye ne-neutron). Matter kunye ne-antimatter zitshabalalisana ngokupheleleyo xa zidibana zishiya ngasemva amandla.  

Matter kwaye i-antimatter yadalwa ngezixa ezilinganayo ekuqaleni yonke nguBig Bang. Nangona kunjalo, asifumani i-antimatter ngoku kwindalo (into-antimatter asymmetry). Yinto eyongamele. Ngenxa yoko, ukuqonda iipropathi kunye nokuziphatha kwe-antimatter akuphelelanga. Ngokubhekiselele kwisiphumo somxhuzulane kwintshukumo ye-antimatter, ithiyori ngokubanzi yonxulumano yayixele kwangaphambili ukuba i-antimatter nayo kufuneka iphenjelelwe ngendlela efanayo, kodwa kwakungekho mvavanyo woqwalaselo oluthe ngqo lokuqinisekisa oko. Abanye bade baphikisa ukuba izinto ezingafaniyo (eziphantsi kotsalo lomxhuzulane), antimatter inokuba phantsi kwe-'antigravity' ecekisekayo ekhutshwe ziziphumo ezipapashwe kutshanje zovavanyo lwe-CERN's ALPHA.  

Inyathelo lokuqala yaba kukwenza ii-anti-athom elabhoratri kunye nokuzilawula ukuze ziphephe ukudibana nezinto kunye nokutshabalalisa. Kulula kunokuvakala kodwa kuthathe ngaphezulu kwamashumi amathathu eminyaka ukwenza oko. Abaphandi baye bajonga ii-athomu ze-antihydrogen njengenkqubo efanelekileyo yokufunda ukuziphatha okutsalayo kwe-antimatter kuba ii-athomu ze-antihydrogen zingathathi hlangothi zombane kwaye zizinzileyo ze-antimatter. Iqela lophando lathatha i-antiprotons ehlawuliswa kakubi eveliswa kwibhubhoratri kwaye yazibophelela nge-positrons ehlawulwe ngokufanelekileyo ukusuka kumthombo we-sodium-22 ukudala ii-athomu ze-antihydrogen ezathi emva koko zivalelwe kwi-trap magnetic ukukhusela ukutshatyalaliswa kunye ne-athomu yento. Umgibe wamagnetic wacinywa ukuvumela iiathom ze-antihydrogen ukuba zibaleke ngendlela elawulwayo kwisixhobo esithe nkqo i-ALPHA-g kunye neendawo ezithe nkqo apho ii-athom ze-antihydrogen zibhangisa ngento ezilinganisiweyo. Abaphandi babamba amaqela eeathom ze-antihydrogen ezimalunga ne-100. Baye bakhulula kancinane ii-antiatom zeqela elinye kwithuba lemizuzwana engama-20 ngokunciphisa imagnethi ephezulu nasezantsi. Baye bafumanisa ukuba umlinganiselo we-anti-athom ekhoyo ngaphezulu nasezantsi ihambelana neziphumo zee-athomu ezivela kukulinganisa. Kwaye kwafunyaniswa ukuba ukukhawuleza kwe-athomu ye-antihydrogen kwakuhambelana nokukhawuleza okwaziwayo ngenxa bekukubi phakathi kwezinto kunye noMhlaba ucebisa ukuba i-antimatter ixhomekeke kumtsalane ofanayo njengezinto kwaye hayi kuyo nayiphi na 'i-antigravity' ecekisekayo.  

Oku kufunyanisiweyo sisiganeko esibalulekileyo kuphononongo lokuziphatha komxhuzulane we-antimatter.  

*** 

Imithombo:   

  1. I-CERN 2023. Iindaba - umfuniselo we-ALPHA eCERN ubona impembelelo yomxhuzulane kwi-antimatter. Ithunyelwe nge-27 Septemba 2023. Ifumaneka apha https://www.home.cern/news/news/physics/alpha-experiment-cern-observes-influence-gravity-antimatter Ifikeleleke nge-27 Septemba 2023. 
  1. Anderson, EK, Baker, CJ, Bertsche, W. et al. Ukuqwalaselwa kwefuthe lomxhuzulane kwintshukumo ye-antimatter. Indalo 621, 716-722 (2023). https://doi.org/10.1038/s41586-023-06527-1 

*** 

Umesh Prasad
Umesh Prasad
Umhleli, iSayensi yaseYurophu (SCIEU)

Rhumela kwincwadana yethu

Ukuhlaziywa kwazo zonke iindaba zamva nje, ukubonelelwa kunye nezibhengezo ezizodwa.

Amanqaku athandwayo

Iiseli ezineSynthetic Minimalistic Genome Undergo Normal Cell Division

Iiseli ezinegenome eyenziweyo eyenziwe ngokupheleleyo zaxelwa kuqala...

Isitofu sokutshiza ngeempumlo se-COVID-19

Zonke izitofu ezivunyiweyo ze-COVID-19 ukuza kuthi ga ngoku zilawulwa ...
- Ukukhangisa -
92,477FansKanye
47,212abalandelilandela
1,772abalandelilandela
30kwababhaliseleBhlisa